Haamstede ; vliegschool voor de voortgezette opleiding

De burgervliegweide Haamstede op Schouwen-Duiveland werd in de jaren dertig aangedaan door toestellen van de KLM. Piloten in opleiding van de LuVA waren er gestationeerd. In Fokker S-IX 'lessers', FK-51 verkenners en C-V bommenwerpers leerden zij de fijnere kneepjes van het vliegvak. Op 3 september 1939 werd Haamstede een militair vliegveld.

Twee C-V's tijdens vliegfeest in 1938. Op hangar staat KLM
Twee C-V's tijdens vliegefeest in 1938. Op hangar staat KLM

Voorbereidingen
Om voorbereid te zijn op een Duitse aanval werd Haamstede bewaakt door een compagnie bewakingstroepen met acht lichte mitrailleurs en een sectie met zware mitrailleurs. De 162e Batterij Luchtafweer moest luchtlandingen en luchtaanvallen bestrijden. Nieuwsgierige eilanders werden na 27 april 1940 buiten de vliegweide gehouden. Op last van de commandant werd een 1 km zone rond Haamstede tot verboden gebied verklaard. Alleen een pasje gaf toegang.
De lesvliegtuigen werden ondergebracht in de stenen hoofdhangar en vijf houten noodhangars. Deze waren gecamoufleerd als zomerhuisjes en werden tijdens de Meidagen niet beschoten. De bewakingstroepen lagen buiten de vliegweide. Bij een eventuele luchtlanding zouden ze offensief worden ingezet. Om een dergelijke luchtlanding te voorkomen waren Haamstede en vlakke terreinen in de omgeving versperd met autowrakken, boerenwagens, palen en betonnen putringen.
Voor een evacuatie van het vliegend personeel had de vliegparkcommandant sedert 8 mei vijftig vrachtauto's en vijf autobussen gevorderd. Zij stonden verdekt opgesteld bij de kerk in Haamstede. Ze zouden nog goed van pas komen.
Voor 10 mei werd vanaf 3.00 uur de volledige graad van strijdvaardigheid gelast.

10 Mei
Haamstede werd om 4.15 uur op die eerste oorlogsdag ruw opgeschrikt. Tien Me's 110 mitrailleerden het veld en de stenen hangar. Vliegpersoneel vluchtte in schuilloopgraven. Anderen zochten dekking in bedekt terrein. Na vijftien minuten was de aanval weer even onverwacht afgelopen.
De vliegparkcommandant trok er direct op uit om polshoogte te nemen. De stenen hangar was met kogels doorzeefd, de zes daarin opgestelde vliegtuigen ernstig beschadigd. Ook buiten Haamstede waren een C-IX en een S-IX ernstig toegtakeld. Vier andere vliegtuigen waren in brand geschoten.
Een paar uur later kreeg hij opdracht twee landingsbanen vrij te maken voor eventuele Engelse vliegtuigen. Niet veel later kwam het bericht dat de IVe Verkenningsgroep zou terugvallen op Haamstede. Dit gebeurde rond 9.30 uur. Besloten werd om de vier C-V's van de vliegschool toe te voegen aan die van de IVe Verkenningsgroep.
Goed nieuws kwam er van de luchtafweer. Zij hadden die ochtend een Heinkel He-111 neergeschoten.

11 Mei : luchtaanval - paniek
De ochtend van 11 mei verliep rustig. Om 15.00 uur bombardeerden echter drie He-111's het vliegpark en zijn omgeving. Legeringsbarakken brandden af, twee vliegtuigen vernield en geruchten over luchtlandingen deden de ronde. Onder de soldaten brak paniek uit. Energiek ingrijpen, vaak met getrokken pistool, van enkele officieren deed de rust terugkeren.

12-13 Mei : geruchten en opnieuw luchtaanval
Op 12 mei deden geruchten over Duitse luchtlandingen op Schouwen-Duiveland de ronde. Uitgezonden patrouilles vonden niets. Een dag later werd Haamstede aangevallen door 12 of 20 Me-109's. In de omgeving staande huizen, noodhangars en boerderijen werden getroffen. Alle vliegtuigen, op één na, werden in brand geschoten. Enkele soldaten raakten gewond.

14-19 mei ; Evacuatie
Luchtparkcommandant Holtz van Haamstede formeerde kort na 14 mei zijn evacuatiedetachement. Het bestond uit 10 officieren en 47 onderofficieren en minderen. Na een avontuurlijke tocht door Zeeland, België en Frankrijk bereikte deze groep op 19 mei Caen. Daar voegde zij zich bij de Souburg-groep van kapitein Nieuwenhuis. Nog diezelfde maand werd Engeland bereikt.